Thư Ủng Hộ Bản Kiến Nghị của GS Lê Cung

TS Nguyễn Kiều Dung

https://sachhiem.net/THOISU_CT/ChuN/NguyenKieuDung03.php

15-Dec-2019

Kính gửi Giáo sư Lê Cung,

Tôi xin gửi một vài ý kiến bổ sung nhằm phản đối việc tri ân Alexandre de Rhodes và các giáo sỹ khác, những người tham gia sáng tác Bộ Chữ Quốc ngữ:

1. Ông Rhodes có 2 cuốn sách nổi tiếng nhất là cuốn từ điển Việt-Bồ-La và Phép Giảng Tám Ngày. Phần quan trọng nhất của Chữ Quốc Ngữ là phần phiên âm thì ông ấy không làm, bởi vì từ điển của ông ấy dựa trên từ điển của 2 ông giáo sỹ khác. Hai ông kia hẳn phải biết cách phiên âm rồi thì mới làm 2 cuốn từ điển đó. Và hẳn là có nhiều trí thức Việt hỗ trợ các giáo sỹ đó để xây dựng các nguyên tắc phiên âm.

2. Ông Rhodes thuần túy chỉ sắp xếp từ của từ điển Việt-Bồ-La. Đó là công việc tương đối dễ. Từ điển Việt-Bồ-La là một cuốn từ điển rất hiếm người Việt dùng, bởi vì không mấy ai biết tiếng Bồ, tiếng Latinh. Có nghĩa là từ điển ấy là loại sách TÂY VIẾT CHO TÂY ĐỌC, không có ảnh hưởng gì đáng kể ở VN. Đấy là chưa kể, tiếng Việt thời ông Rhodes là tiếng Việt cổ, và còn liên tục phát triển sau đó cho nên cuốn từ điển đó càng trở nên vô dụng. Trừ một số nhà nghiên cứu về cá nhân ông, không mấy ai cần dùng.

3. Ông Rhodes làm từ điển và các tài liệu khác theo lệnh của các Hồng Y Vatican. Có nghĩa là ông ấy chỉ giống như một nhân viên mẫn cán thực hiện lệnh của tổ chức. Bởi vậy, không cần phải vinh danh ông ấy. Thực tế, các giáo sỹ khác tham gia sáng tác chữ Quốc Ngữ cũng đều thực hiện lệnh của Vatican. Vatican gửi các giáo sỹ đi khắp nơi truyền giáo để thực hiện tham vọng truyền đạo thế giới, trong đó bao gồm tạo tính chính danh cho việc xâm chiếm thuộc địa sau này. Chính sách truyền giáo đó còn có ý nghĩa mở đường cho các cuộc xâm lược ở Việt Nam sau này, (theo nghĩa chuẩn bị nhân sự, hiểu biết về xứ sở, tạo lập mối quan hệ với vua quan bản xứ cho nên có thể kéo dài hàng trăm năm, khi có cơ hội thuận tiện thì xâm chiếm) (Xem thêm trang 4-6, luận án tiến sỹ của GS Cao Huy Thuần.) Do vậy, người Việt không cần phải biết ơn Vatican.

4. Chúng ta chỉ nên coi cuốn từ điển Việt-Bồ-La là một loại tài liệu về Việt Nam, nhưng ít giá trị sử dụng ở Việt Nam. Các sách và tài liệu khác của ông và các giáo sỹ cũng giống như hàng vạn tài liệu liên quan đến Việt Nam do các tổ chức quốc tế yêu cầu nhân viên thực hiện trong suốt nhiều thế kỷ nay. Không có lý do chính đáng phải vinh danh họ.

5. Công lao lớn nhất trong vụ việc này là phổ biến chữ Quốc Ngữ cho hàng chục triệu người Việt 200 năm sau đó. Đó là công lao của chính người Việt thực hiện. Bởi nếu người Việt không chấp nhận thì số phận Chữ Quốc ngữ cũng sẽ giống số phận bộ chữ Latinh hóa ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản…Các giáo sỹ Bồ Đào Nha cũng đã latinh hóa cho các quốc gia đó nhưng họ không sử dụng. Công giáo chỉ chiếm 5% dân số Việt Nam. Các giáo sỹ công giáo không đủ uy tín để phổ biến cho 95% dân Việt, là những người vô thần hoặc tín đồ các tôn giáo khác. Do vậy, công lớn nhất chủ yếu là công của người Việt.

6. Trong cuốn Phép Giảng Tám Ngày, ông Rhodes còn có những lời lẽ xúc phạm các tôn giáo khác, ví dụ Phật Giáo. Dù biện bạch thế nào đi nữa, việc tôn vinh ông cũng sẽ gây bất bình cho các tăng ni phật tử ngày nay. Trên thực tế, Hòa Thượng Thích Nhật Từ và nhiều website của Phật Giáo cũng đã lên tiếng phải đối việc vinh danh ông Rhodes và các giáo sỹ. GS Phật học Thái Kim Lan cũng phàn nàn về việc ông Rhodes có những từ ngữ thóa mạ Phật Giáo.

7. Ông Rhodes có những phát biểu hung hăng, ngầm ý khuyến khích Pháp xâm lược VN. Ví dụ: “Tôi tin rằng Pháp, vì là nước ngoan đạo nhất thế giới, sẽ cung cấp cho tôi nhiều binh sĩ để đi chinh phục toàn thể phương Đông, cũng như ở đó, tôi sẽ có cách để có nhiều Giám mục vốn là các Cha và các Thầy của chúng ta ở trong các nhà thờ . Tôi rời La mã ngày 11-9-1652 với ý định đó.” (Xem Phần dẫn nhập - cuốn sách "Đạo Thiên Chúa và Chủ Nghĩa Thực Dân tại Việt Nam"của GS Cao Huy Thuần).

8. Nếu tôn vinh các giáo sỹ đã tham gia phát triển Chữ Quốc Ngữ, không lẽ cũng phải tôn vinh các hoàng đế Trung Hoa thời kỳ Bắc Thuộc bởi họ đã đem đến ngôn ngữ viết để người Việt sử dụng hơn 1000 năm sau đó? Không có ngôn ngữ viết thì Việt Nam sẽ không phát triển được. Hiện nay từ Hán-Việt chiếm tới 70-80% tiếng Việt. Thậm chí, nhiều khi trong văn viết sử dụng từ Hán Việt mới được coi là nghiêm túc chứ không phải từ thuần Việt.

9. Chữ Quốc Ngữ không đem lại lợi thế gì đặc biệt cho Việt Nam. Các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản...cũng được các giáo sỹ Bồ Đào Nha latinh hóa bộ chữ từ thế kỷ 15, 16, nhưng họ không sử dụng các bộ chữ đó. Vậy mà nước họ vẫn phát triển vượt xa Việt Nam. Đến bây giờ họ vẫn không đặt vấn đề latinh hóa mà sử dụng bộ chữ của riêng họ. Nhiều nước châu Phi thậm chí coi tiếng Pháp là ngôn ngữ chính nhưng vẫn nghèo đói. Mặt tích cực của chữ Quốc ngữ là dễ học, dễ truyền bá. Nhưng mặt tiêu cực là gây ra sự đứt gãy văn hóa.

Cổng Đền Hùng - Phú Thọ

một cảnh ở làng cổ Đường Lâm

nhiều đền đài, chùa chiền ở miền Bắc luôn khắc chữ Hán, Nôm.

Người Việt ngày nay nói chung không đọc được các cổ văn của chính nước mình, mất khả năng giao lưu với một cường quốc trong khu vực là Trung Quốc. Và biết đâu có những mất mát thầm lặng khác nữa chẳng hạn làm giảm khả năng tư duy hình ảnh của người Việt. GS toán học Ngô Việt Trung nói rằng chữ tượng hình (như Nôm trước đây) khá trừu tượng, phù hợp để phát triển tư duy toán học.

10. Dưới góc độ quản lý nhà nước, chính quyền không nên kích thích những mâu thuẫn giữa các nhóm dân. Mâu thuẫn trước tiên  là mẫu giữa Công giáo với Phật giáo (xem mục 6). Ngoài ra còn mâu thuẫn về đánh giá công tội của ông Rhodes và các giáo sỹ tham gia phát triển bộ chữ (nhiều người cho là họ có công, trong khi nhiều người khác cho rằng họ chỉ là công cụ để truyền giáo và mở đường cho quân Pháp xâm lược nước ta trong khi công lao của họ khá nhỏ).

Cá nhân tôi nghĩ rằng chính quyền không cần tri ân ông Rhodes và các giáo sỹ đã tham gia phát triển bộ chữ vì những lẽ trên. Cùng lắm, nếu vẫn muốn vinh danh thì nên đổi tên đường Alexandre de Rhodes ở TP Hồ Chí Minh thành "Đường Quốc ngữ" để tri ân công lao của tất cả những người đã tham gia sáng tác và phổ biến Chữ Quốc ngữ (bao gồm rất nhiều người Việt). Trước đây ở Mỹ có ngày George Washington để tôn vinh Washington. Tuy nhiên gần đây người Mỹ đã thay thế ngày đó thành Ngày Các Tổng thống để tôn vinh chung tất cả các tổng thống. Còn lại, các cá nhân, hội nhóm tư nhân có những hoạt động khác để tri ân thì là việc riêng của họ.

Trân trọng

TS Nguyễn Kiều Dung

________________

Tài liệu tham khảo:

1) Cao Huy Thuần “Giáo sĩ thừa sai và chính sách thuộc địa của Pháp tại Việt Nam 1857-1914” (Luận Án tiến sỹ ở Đại học Paris 1969)
https://sachvui.com/sachvui-686868666888/ebooks/2018/pdf/Sachvui.Com-giao-si-thua-sai-va-chinh-sach-thuoc-dia-cua-phap-tai-viet-nam-1857-1914--cao-huy-thuan.pdf?fbclid=IwAR24wdPGR2CyzF2NOXP_z2zFFtYHyzP6pxXeK_W2cYHbmDjqE-ToBoCcHOw

2) Đạo thiên chúa và chủ nghĩa thực dân tại Việt Nam. Phần Dẫn nhập.
https://www.daophatngaynay.com/vn/tai-lieu/diem-sach/4631-dao-thien-chua-va-chu-nghia-thuc-dan-tai-viet-nam-phan-1-dao-thien-chua-va-su-xam-lang-nam-ky.html

___________

Bài liên quan:

- V/V Đặt Tên Đường Ở TP Đà Nẵng - Thư Kiến Nghị Của Một Nhóm Trí Thức Trong Nước  (Xin đọc https://sachhiem.net/DOITHOAI/Rhodes.php)

- Nhóm người gửi kiến nghị không đặt tên đường hai giáo sĩ: "Chúng tôi bị khủng bố"

- Những bài viết liên quan đến "Chữ Quốc Ngữ"

- Các bài trong trang nhà liên quan đến nhân vật Alexandre De Rhodes: https://sachhiem.net/TONGIAO/ListRhodes.inc.php

 

 

Nguồn Email của tác giả

Trang Thời Sự