Lộ Trình Giải Thể Cộng Sản Của Giáo Hoàng John Paul II

Seattletimes/ Tuấn Lê

http://sachhiem.net/SACHNGOAI/FB/FBTuanLe.php

30-Oct-2023

Nhà sử học nổi tiếng về Chiến tranh Lạnh John Lewis Gaddis xác định Giáo hoàng John Paul II là một nhân vật quan trọng trong việc thiết lập lộ trình cho sự sụp đổ của Liên bang Xô viết.

Ảnh reddit.com

Tổng Thống Reagan và Giáo Hoàng John Paul II đồng ý là phải tiến hành một chiến dịch bí mật để mau chóng giải thể đế quốc Cộng Sản tại cuộc gặp trong thư viện Tòa Thánh Vatican vào ngày thứ Hai 7 tháng 6 năm 1982.

Chính quyền Sô Viết và Cộng sản Ba Lan, cứ hết bước này đến bước khác đành chịu nhượng bộ trước áp lực luân lý, kinh tế và chính trị do Giáo Hoàng và Tổng Thống Mỹ áp đặt.

Giáo Hoàng Gioan Phaolô II được hàng triệu đồng bào (Công giáo) hoan hô nghênh đón khi ngài du hành khắp Ba Lan đòi hỏi nhân quyền và ca ngợi Công Đoàn Đoàn Kết. Khoảng 20 triệu người Ba Lan đã đến chào đón Giáo hoàng trong 9 ngày về nhà của ông. Đây là chuỗi ngày kích động Người Công giáo đứng lên lật đổ Chính Quyền Cộng Sản Ba Lan.

Một số nhà sử học ghi công Giáo Hoàng John Paul II là người khởi xướng chuỗi sự kiện phi thường mà đỉnh điểm là một thập kỷ sau đó là sự sụp đổ của Bức tường Berlin, sự lật đổ các chính phủ cộng sản từ Warsaw đến Praha đến Bucharest và sự tan rã của Liên bang Xô viết.

Họ đưa ra mối liên hệ trực tiếp giữa việc bầu chọn một giáo hoàng Ba Lan và quyết định của nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev cho phép khối Liên Xô tan rã một cách hòa bình.

Timothy Garton Ash, một nhà sử học của Đại học Oxford, người đã chứng kiến nhiều cuộc cách mạng quét qua Đông Âu, cho biết: “Nếu không có giáo hoàng, có lẽ đã không có kết thúc hòa bình (Ý CỦA CHIÊN) của chủ nghĩa Cộng Sản như chúng ta đã thấy vào năm 1989.

“Nếu không có giáo hoàng, sẽ không có phong trào Đoàn kết; không có Đoàn kết, sẽ không có Gorbachev; Nếu không có Gorbachev, sẽ không có năm 1989. Giáo hoàng là người rất quan trọng trong mọi giai đoạn”.

Tuấn Lê

(dưới status của Lý Thái Xuân ngày 28 tháng 10, 2023)

________________

Bài liên quan:

- Giáo Hoàng John Paul II đã góp phần vào sự sụp đổ của Liên Xô như thế nào?

 

_____________

PHỤ ĐÍNH

Nguyên văn bản tin (xem nguyên văn tiếng Anh bên dưới):

WASHINGTON – Trong vòng vài giờ sau khi tiếp quản xưởng đóng tàu Lenin ở Gdansk vào tháng 8 năm 1980, một hành động mở đường cho sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản, các công nhân Ba Lan đã trang trí cánh cổng bằng một bức ảnh lớn của Giáo hoàng John Paul II.

Bức chân dung vừa là biểu tượng vừa là lá bùa hộ mệnh - một sự bác bỏ hệ tư tưởng vô thần của chủ nghĩa Marx và là sự bảo vệ khỏi cơn thịnh nộ của chế độ cộng sản.

Vị giáo hoàng không phải người Ý đầu tiên trong 455 năm và là vị giáo hoàng đầu tiên đến từ Đông Âu, Karol Wojtyla đã giúp truyền cảm hứng cho một cuộc nổi dậy của công nhân ở quê hương Ba Lan và trở thành hình mẫu cho những biến động chống cộng ở phần còn lại của Đông Âu.

Hồng y Karol Wojtyla trước khi làm giáo hoàng 1970s Ảnh bbc.com

Các nhà sử học cũng như những người tham gia đều ghi nhận vai trò quan trọng của giáo hoàng trong việc biến cuộc cách mạng thành hiện thực và giữ cho nó diễn ra hòa bình.

Những công nhân chiếm giữ xưởng đóng tàu, chế nhạo sự khoe khoang của người cộng sản về “nhà nước của công nhân”, đã xác định giáo hoàng và nhà thờ Công giáo có cuộc đấu tranh kéo dài hàng thập kỷ chống lại hệ thống toàn trị do Liên Xô áp đặt lên Ba Lan.

Mặc bộ quần áo bẩn thỉu và đội mũ cứng, những người đình công tham dự Thánh lễ, vẫy lá cờ Vatican màu vàng trắng và trích dẫn các bài giảng của giáo hoàng trong chuyến hành hương đến Ba Lan năm trước.

Khi lãnh đạo của họ, Lech Walesa, kết thúc cuộc đình công bằng cách ký thỏa thuận với chính quyền để thành lập các công đoàn tự do đầu tiên ở một quốc gia cộng sản, ông đã sử dụng một cây bút lưu niệm khổng lồ từ chuyến thăm của Giáo hoàng, có trang trí chân dung của Giáo hoàng.

Ảnh The Guardian.com

Như Walesa sau này nhớ lại, những người bất đồng chính kiến và các nhà hoạt động công đoàn tự do chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong số 35 triệu người Ba Lan vào tháng 10 năm 1978, khi Wojtyla được bầu làm giáo hoàng.

Walesa ngạc nhiên: “Một năm sau chuyến thăm, tôi đã có 10 triệu người ủng hộ”, một “phép màu nhân lên” mà ông so sánh với câu chuyện trong Tân Ước về bánh và cá.

Khoảng 20 triệu người Ba Lan đã đến chào đón Đức Thánh Cha trong chuyến trở về quê hương kéo dài 9 ngày của ngài. Đó là một minh chứng phi thường về cảm xúc sâu sắc chống lại chế độ độc tài độc đảng nắm quyền kiểm soát gần như toàn bộ quốc hội, công đoàn, cơ quan tư pháp và giới truyền thông.

Zbigniew Brzezinski, quan chức gốc Ba Lan, lúc đó là cố vấn an ninh quốc gia cho Tổng thống Carter, cho biết: “Cảm giác bất khả chiến bại của chế độ này đột nhiên tan vỡ”. “Sau chuyến thăm đó, mọi thứ không còn như xưa nữa.”

Janusz Onyszkiewicz, một lãnh đạo của công đoàn Đoàn kết được thành lập theo thỏa thuận Gdansk năm 1980, cho biết, cuộc bầu cử của giáo hoàng và chuyến thăm Ba Lan sau đó đã mang lại cho người Ba Lan “cảm giác tuyệt vời khi được ở bên nhau”.

Theo nhiều cách, Onyszkiewicz cho biết, chuyến thăm của Giáo hoàng là một “cuộc diễn tập” cho cuộc cách mạng Đoàn kết.

Ông nói: “Đây là bài tập lớn đầu tiên của chúng tôi về khả năng tự tổ chức,” đồng thời lưu ý rằng hàng chục nghìn tình nguyện viên đã chịu trách nhiệm thu xếp hậu cần và an ninh cho chuyến thăm khi chính quyền cộng sản rút lui trong bóng tối.

Một số nhà sử học ghi nhận giáo hoàng là người đã khởi xướng một chuỗi các sự kiện phi thường mà đỉnh điểm là sự sụp đổ của Bức tường Berlin một thập kỷ sau đó, việc lật đổ các chính quyền cộng sản từ Warsaw đến Praha đến Bucharest, và sự tan rã của Liên Xô.

Họ rút ra mối liên hệ trực tiếp giữa việc bầu chọn một giáo hoàng người Ba Lan và quyết định của nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev cho phép khối Xô Viết tan rã một cách hòa bình.

Timothy Garton Ash, một nhà sử học của Đại học Oxford, người đã chứng kiến nhiều cuộc cách mạng quét qua Đông Âu, cho biết: “Nếu không có giáo hoàng, có lẽ sẽ không có sự kết thúc hòa bình của chủ nghĩa cộng sản như chúng ta đã thấy vào năm 1989”.

“Không có giáo hoàng thì sẽ không có phong trào Đoàn kết; không có Đoàn kết thì sẽ không có Gorbachev; không có Gorbachev thì sẽ không có năm 1989. Giáo hoàng đóng vai trò quan trọng ở mọi giai đoạn.”

Garton Ash cho biết việc bầu chọn một giáo hoàng người Ba Lan đã khiến chính quyền cộng sản ở Warsaw và Moscow gặp khó khăn hơn nhiều trong việc sử dụng vũ lực để giải tán các cuộc đình công tại xưởng đóng tàu Lenin và các nhà máy khác của Ba Lan vào tháng 8 năm 1980.

Thẩm quyền đạo đức của giáo hoàng cũng khiến nhà lãnh đạo Ba Lan, tướng Wojciech Jaruzelski, không thể đè bẹp hoàn toàn phe đối lập vào tháng 12/1981 sau khi ông tuyên bố thiết quân luật và bỏ tù hàng nghìn nhà hoạt động.

Một số người tham gia nói rằng Garton Ash và những người khác đã phóng đại trường hợp này khi cho rằng Đức Giáo Hoàng đã gây ra sự sụp đổ một cách hòa bình của chủ nghĩa cộng sản.

Onyszkiewicz nói: “Điều đó đã đi hơi quá xa. “Dù sao thì điều gì đó cũng sẽ xảy ra, nhưng giáo hoàng chắc chắn là chất xúc tác.”

Brzezinski coi giáo hoàng như một nhà lãnh đạo tinh thần hơn là “một diễn viên chính trị”, mặc dù là người rất ý thức rằng lời nói và hành động của mình có những hậu quả chính trị to lớn.

Trong cuộc trò chuyện của họ, Brzezinski cho biết, ông bị ấn tượng bởi “niềm tin hoàn toàn và thanh thản” của Giáo hoàng rằng hệ thống cộng sản cuối cùng sẽ sụp đổ.

Brzezinski cho biết: “Chúng tôi đã hoạt động trong những khoảng thời gian rất khác nhau. “Ông ấy có tầm nhìn xa.”

_____________

Bài đọc thêm:

- Thirty years after the Soviet Union collapsed, Putin exploits nostalgia for the old regime [Ba mươi năm sau khi Liên Xô sụp đổ, Putin khai thác nỗi nhớ chế độ cũ]

.... Năm 1994, chưa đầy ba năm sau khi Liên Xô sụp đổ, các nhà xã hội học do Yury Levada dẫn đầu đã ghi nhận sự thay đổi trong thái độ. Mọi người bắt đầu nói rằng họ thích những công việc được thuê yên tĩnh hơn là công việc kinh doanh của chính họ và những rủi ro liên quan đến chúng.

Thời gian trôi qua, một số lượng đáng kể người Nga bắt đầu cảm thấy hoài niệm – những bài hát Liên Xô được hát trong các chương trình năm mới trên truyền hình, thực đơn kiểu Xô Viết thời hậu hiện đại trở nên phổ biến trong các nhà hàng.

____________

Pope viewed as catalyst in fall of communism' https://www.seattletimes.com/...

By Michael Dobbs

WASHINGTON — Within hours of taking over the Lenin shipyard in Gdansk in August 1980, an action that opened the way for the collapse of communism, Polish workers decorated the gate with a large photograph of Pope John Paul II.

The portrait was both symbol and talisman — a rejection of the godless ideology of Marxism and protection from the fury of the communist regime.

The first non-Italian pontiff in 455 years, and the first pope from Eastern Europe, Karol Wojtyla helped inspire a workers’ rebellion in his native Poland that became a model for anti-communist upheavals in the rest of Eastern Europe.

Historians and participants alike credit the pope with playing a key role in making the revolution possible and keeping it peaceful.

The workers who occupied the shipyard, making a mockery of the communist boast of a “workers’ state,” identified the pope and the Catholic church with a decades-long struggle against a totalitarian system imposed on Poland by the Soviet Union.

Wearing grimy overalls and hard hats, the strikers attended Mass, waved the yellow-and-white Vatican flag and quoted from sermons delivered by the pope during his pilgrimage to Poland the previous year.

When their leader, Lech Walesa, ended the strike by signing an agreement with the authorities to establish the first free trade unions in a communist country, he used a huge souvenir pen from the papal visit, emblazoned with a portrait of pope.

As Walesa later recalled, dissidents and free-trade-union activists accounted for a minuscule percentage of Poland’s 35 million people in October 1978, when Wojtyla was elected pope.

“A year after the visit, I had 10 million supporters,” Walesa marveled, a “miracle of multiplication” that he compared to the New Testament story of the bread and the fishes.

Some 20 million Poles turned out to greet the pope during his nine-day homecoming. It was an extraordinary demonstration of the depth of feeling against the one-party dictatorship that exercised almost total control over parliament, the trade unions, the judiciary and the media.

“The regime’s sense of invincibility was suddenly shattered,” said Zbigniew Brzezinski, the Polish-born official who at the time was national-security adviser to President Carter. “After that visit, nothing was the same again.”

The pope’s election and subsequent visit to Poland gave Poles “a tremendous sense of being together,” said Janusz Onyszkiewicz, a leader of the Solidarity trade union created by the 1980 Gdansk agreement.

In many ways, said Onyszkiewicz, the papal visit was a “dress rehearsal” for the Solidarity revolution.

“It was our first major exercise in self-organization,” he said, noting that tens of thousands of volunteers took charge of logistics and security arrangements for the visit as the communist authorities withdrew to the shadows.

Some historians credit the pope with initiating the extraordinary sequence of events that culminated a decade later in the fall of the Berlin Wall, the overthrow of communist governments from Warsaw to Prague to Bucharest, and the disintegration of the Soviet Union.

They draw a direct connection between the election of a Polish pontiff and the decision by Soviet leader Mikhail Gorbachev to permit the Soviet bloc to fall apart peacefully.

“Without the pope, there probably would have been no peaceful end of communism as we saw it in 1989,” said Timothy Garton Ash, an Oxford University historian who witnessed many of the revolutions that swept through Eastern Europe.

“Without the pope, there would have been no Solidarity movement; without Solidarity, there would have been no Gorbachev; without Gorbachev, there would have been no 1989. The pope was crucial at every stage.”

Garton Ash said the election of a Polish pope made it much more difficult for the communist authorities in Warsaw and Moscow to use force to break up the strikes at the Lenin shipyard and other Polish factories in August 1980.

The pope’s moral authority also made it impossible for Polish leader Gen. Wojciech Jaruzelski to completely crush the opposition in December 1981 after he declared martial law and imprisoned thousands of activists.

Some participants say that Garton Ash and others overstate the case in crediting the pope for the peaceful collapse of communism.

“That’s going a bit too far,” said Onyszkiewicz. “Something would have happened anyway, but the pope was certainly a catalyst.”

Brzezinski sees the pope as a spiritual leader rather than “a political actor,” albeit someone who was very aware that his words and actions had enormous political consequences.

During their conversations, Brzezinski said, he was struck by the pope’s “total and serene confidence” that the communist system would eventually collapse.

“We were operating on very different time spans,” said Brzezinski. “He took the long view.”

Michael Dobbs

 

Trang Thời Sự