OCEAN VƯƠNG - Nhà Thơ Nhà Văn Phật Tử, Đồng Tính

Thích trí Hoằng

http://sachhiem.net/VANHOC/TriHoang02.php

12-Apr-2021

Ocean Vuong

T rong những năm gần đây tên tuổi của Ocean Vương nổi bật trên văn đàn Mỹ cũng như tại nhiều nước trên thế giới. Đây là một hiện tượng văn học đặc biệt. Tác giả là một người mang hai dòng máu Mỹ Việt. Anh là một thiên tài về văn chương đã đoạt nhiều giải thưởng văn học lớn của Hoa Kỳ và Anh Quốc. Nhiều bài thơ của anh đã được phổ nhạc, tác phẩm của anh đã được dịch ra nhiều thứ tiếng, cũng như được đưa vào chương trình giảng dạy tại nhiều đại học.

Thời thơ ấu:

Ocean Vương sinh ngày 14 tháng 10 năm 1988 tại thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam với tên Vương Quốc Vinh. Anh sang Hoa Kỳ lúc chỉ mới hai tuổi. Ông nội anh là người Mỹ trắng, sang Việt Nam phục vụ trong giai đoạn chiến tranh, gặp bà nội anh tại vùng quê ở đồng bằng sông Cửu Long. Hai người có với nhau ba con. Sau năm 1975, bà nội anh gởi các con vào cô nhi viện, sau này khi trưởng thành họ mới gặp lại nhau.

Khi đến Mỹ, ba anh đã rời bỏ gia đình. Anh sống với mẹ tại khu ổ chuột ở Hartford, Connecticut. Anh được gặp lại ông nội lúc đã lớn. Vì hoàn cảnh chiến tranh trong gia đình không ai được đi học. Anh là người duy nhất được cắp sách đến trường.

Giáo dục:

Anh học trung học tại trường Glastonburry High School, Glastonburry, Connecticut. Anh đỗ bằng BA in English (Cử Nhân Anh Văn) tại trường Brooklyn College; và bằng MFA in Poetry (Thạc Sĩ về Thi Ca) tại trường New York University.

Sáng tác:

Thơ của anh được đăng tải trên những tờ báo về văn học nghệ thuật uy tín tại Hoa Ký Như: Poetry, The Nation, TriQuarterly, Guernica, The Rumpus, Boston Review, Narrative Magazine, The New Republic, The New Yorker, and The New York Times.

Những tác phẩm đã xuất bản:

1/ Tập thơ: Burnings (Thiêu Hủy), Sibling Rivalry Press, 2011. Được chọn là tập thơ xuất sắc vào tuyển tập “Over the Rainbow” (Qua Bảy Sắc Cầu Vồng) bởi American Library Association.

2/ Tập thơ: No (Không), Yes Yes Books, 2013.

3/ Tập thơ: Night Sky With Exit Wounds (Trời Đêm Với Những Vết Thương Bỏ Ngỏ), Copper Canyon Press, 2016.

4/ Tiểu thuyết: On Earth We’re Briefly Gorgeous (Trên Mặt Đất Chúng Ta Khoảnh Khắc Tuyệt Vời), Penguin Press, 2019.

Giải thưởng:

Anh đoạt được những giải thưởng danh giá:

1/ 2010: Academy of American Poets University and College Poetry Prize (Hoa Kỳ).

2/ 2012: Stanley Kunitz Prize for Younger Poets (Hoa Kỳ).

3/ 2013: The Elizabeth George Foundation Fellowship (Anh Quốc).  

4/ 2013: Chad Walsh Prize, Beloit Poetry Journal (Hoa Kỳ).

5/ 2014: The Pushcart Prize (Hoa Kỳ).

6/ 2014: Ruth Lilly/Sargent Rosenberg Fellowship (Hoa Kỳ).

7/ 2015: The Narrative Prize (Hoa Kỳ).

8/ 2016: Whiting Award for Poetry (Hoa Kỳ).

9/ 2017: Forward Prize for Poetry Felix Dennis Prize for Best First Collection (Anh Quốc).

10/ 2017: T. S. Eliot Prize (Anh Quốc).

11/ 2018: Kundiman Fellowship (Giải thưởng người Mỹ gốc Á, Hoa Kỳ).

12/ 2019: MacArthur Fellow “Genius Grant” (Giải thiên tài, Hoa Kỳ).

13/ 2020: Dylan Thomas Prize (Giải Nhà Văn Trẻ, Hoa Kỳ).

14/ 2020: NAAAP Pride Award (Hội Chuyên Gia LGBT Mỹ Gốc Á, Hoa Kỳ).

15/ 2020: Mark Twain American Voice in Literature Award (Hoa Kỳ).

16/ 2020: Ocean Vương được chọn là nhà văn thứ bảy đóng góp cho The Future Library Project (Dự Án Thư Viện Tương Lai, Norway) (1)

Ocean Vương hiện đang sinh sống tại Northhampton, Massachusetts và Associate Professor tại University of Massachusetts, Amherst giảng dạy trong chương trình Thạc Sĩ Văn Chương (The MFA Program for Writers).

Con người:

Trong thơ và văn của Ocean Vương phản ánh rõ những dằn vặt từ những nỗi đau của chiến tranh; nỗi cô đơn của người con thiếu cha; sự lạc lỏng của người da màu trong xã hội da trắng Hoa Kỳ; sự sợ hãi của người đồng tính; sự xung đột về văn hóa, về tuổi tác; sự trắc trở trong vấn đề hòa nhập vào xã hội mới.

Tuy Ocean Vương sinh ra sau khi chiến tranh đã kết thúc, nhưng âm hưởng của chiến tranh vẫn còn vang vọng trong tâm thức của anh. Những vết thương chiến tranh đó được truyền lại từ bà nội, từ ba mẹ của anh. Hai người phụ nữ đó đã nuôi lớn anh và ảnh hưởng nhiều lên tính cách con người của anh. Những câu chuyện được kể từ bà nội đã chuyển cho anh những buồn thương của cuộc chiến; cũng như đã giúp giữ gìn ngôn ngữ và văn hóa Việt. Mẹ anh đã ra đi lúc tuổi đời còn quá trẻ, tuối 51, sau khi đã tần tảo, bương chải trên vùng đất xa lạ, nơi mà bà không thông thạo tiếng nói, và phải làm tất cả mọi việc để kiếm sống cho dầu nguy hiểm đến sức khỏe như nghề móng tay.

Ba anh đã bỏ mẹ anh khi anh còn nhỏ. Nỗi cô đơn của người con lớn lên trong sự thiếu thốn tình thương của cha. Trong khi những đứa bạn của anh ai cũng có cha, riêng anh thì không có. Mơ ước về một người cha đó đã thể hiện qua những vần thơ nồng nàn về tình phụ tử.

Trong sự tiếp xúc hằng ngày anh đã nhận thức được sự mâu thuẫn trong anh về màu da. Ngoại hình của anh đậm nét Việt với tóc đen da vàng. Nhưng anh đã lớn lên trong văn hóa Mỹ. Đây là thế hệ được mệnh danh là thế hệ chuối sứ, nghĩa là bên ngoài vỏ màu vàng, nhưng trong ruột màu trắng. Lối sống và suy nghĩ của anh là lối sống Mỹ. Cho dầu anh Mỹ hóa đến đâu, cộng đồng da trắng cũng không chấp nhận anh là một thành viên của họ. Đối với cộng đồng Việt, anh cũng không phải thuộc về họ. Sự lạc lỏng này là nỗi khổ lớn cho những người thuộc thế hệ sau như tên của anh là Ocean (Hải, Pacific Ocean) là vùng biển nối hai bờ của Việt Nam và Hoa Kỳ, nhưng không thuộc vào nước nào cả!

Về giới tính, anh nhận mình thuộc về giới tính thứ ba. Giới tính này đã bị kỳ thị dã man suốt mấy ngàn năm bởi những tôn giáo độc thần tôn thờ “Thánh Kinh Cựu Ước”. Sự cuồng tín này đã và đang gây đau khổ cho hàng mấy trăm triệu người trên thế giới (5% của 7 tỷ người). Trước khi Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ chấp nhận hôn nhân đồng tính, những người này bị kỳ thị bởi gia đình, xã hội và nhà thờ. Ngày 6 tháng 10 năm 1998, Matthew Shepard đã bị đám thanh niên Cơ Đốc Giáo cuồng tín đánh đập, tra tấn dã man cho đến chết chỉ vì em là đồng tính (2). Những ngọn lửa mà Thiên Chúa sử dụng để đốt cháy những người đồng tính trong hai thành Sodom và Gomorrah (3) vẫn còn cháy hừng hực cho đến ngày nay! Tình trạng kỳ thị dã man này đã đưa đến sự tự tử của hàng mấy chục nghìn người trẻ tại Hoa Kỳ hàng năm (4), vì không ai chứa chấp các em và các em không còn nơi nào dung thân từ xã hội, nhà thờ, đến gia đình! Ocean Vương đã cảm nhận sâu sắc nỗi đau của người đồng tính. Anh đã nhìn thấy những người bạn thân đồng giới ra đi vì cơn bệnh quái ác: Aids; cũng như nhìn thấy sự kỳ thị, sự sợ hãi tránh lộ diện của những người đồng tính trong khi họ chẳng làm gì nên tội!

Từ những khổ đau đó đã khiến anh tìm giải thoát trong Phật Giáo. Phật Giáo chấp nhận giới tính thứ ba, như chấp nhận giới tính nam hay nữ. Giới tính nào cũng là sự biểu hiện của Nghiệp quá khứ, là bẩm sinh; chứ không phải hình thành từ tập quán xã hội. Do đó không có không có vấn đề đạo đức trong việc hình thành giới tính.

Tuy cuộc sống đầy những mâu thuẫn, cuồng bạo và khác biệt, nhưng anh nhận thức rõ về bản chất của nó và vượt lên mọi nỗi sợ hãi, vượt lên mọi khác biệt về giới tính, khuynh hướng tình dục, chủng tộc, tôn giáo, chính trị... Từ đó anh mạnh dạn công khai mình là ĐỒNG TÍNH, hiên ngang đứng lên đấu tranh cho quyền sống của giới tính thứ ba. Anh tin tưởng rằng chỉ có con đường giáo dục về giới tính mới giác ngộ những kẻ mê tín thù hận người đồng tính. Anh quan niệm văn chương như phương tiện để bắt nhịp cầu cảm thông giữa con người và con người, giữa những khác biệt và thù hận.(5) Anh trực nhận ra rằng một thứ cảm giác khoái lạc mà ai cũng kinh nghiệm giống nhau, đó là tình dục. Tình dục có mặt như một biểu hiện của tình yêu. Trong ảnh hưởng của Mật Tông, tình dục trở nên linh thiêng. Với anh tình dục là Đạo, thân xác là đền thờ. Anh đã ghi lại những rung cảm của thân xác trên những vần thơ trác tuyệt. Từ khởi điểm chung đó mọi người dễ cảm thông nhau. Điều này rất gần với chủ trương của nhóm Beattles: “Make Love No War” (hãy làm tình không chiến tranh) trong giai đoạn chiến tranh Việt Nam của thập niên 60 và 70.

Phật Giáo đã giúp anh nhìn thấy sự bình đẳng giữa con người với con người khi tất cả đều có cùng màu đỏ của máu, có cùng vị mặn của nước mắt. Con người dầu thuộc giới tính nào đi nữa cũng đều truy cầu hạnh phúc và xa lánh khổ đau. Không chỉ bình đẳng giữa con người, tư tưởng Phật Giáo bàng bạc trong suy nghĩ của Ocean Vương để đi xa hơn với chủ trương bình đẳng với muôn vật: Anh quan niệm con người từ con vật lên làm người rồi sau này có thể trở lại thân hình thú vật. Dòng sống luân chuyển, chúng sanh bình đẳng, không có ranh giới giữa người và vật. Từ đó phát khởi đại bi tâm (6). Phật Giáo không chỉ là nơi trú ẩn của anh, nhưng cũng là lẽ sống, anh đã thực tập thiền quán, hành trì lễ bái, đọc tụng kinh chú hàng ngày để phát triển trí tuệ và anh là người ăn chay trường (vegan).

Kết luận:

Dòng thơ văn của anh là một nỗ lực chuyển hóa những năng lực tiêu cực thành tích cực, cố gắng làm vơi đi những khổ đau đến từ sự mê chấp giới tính, chủng tộc, văn hóa, tuổi tác, tôn giáo.. Phật Giáo đã giúp anh nhìn thấy sứ mạng của mình, dùng ngọn bút tạo sự cảm thông để giúp người bớt khổ. Ngôn ngữ anh sử dụng là ngôn ngữ nhẹ nhàng đầy xúc cảm, đầy yêu thương khi viết về những chủ đề nặng nề như chiến tranh, chết chóc... Chiến tranh không chỉ có mặt nơi chiến trường, nhưng có mặt trên bàn ăn, trên ngôn từ và trên sự suy nghĩ. Ngôn ngữ đã được anh phát huy đến tận cùng chiều sâu của nó và trở thành thần chú, chân ngôn với những năng lực phi thường. Âm hưởng Phật Giáo giúp anh có cái nhìn độ lượng với những kẻ hãm hại anh và những người bạn cùng giới của anh. Anh đã vượt qua những khác biệt, những sợ hãi, dùng thơ văn để ca ngợi tình người. Sự thành công của anh là sự hãnh diện chung cho tất cả người Việt trong và ngoài nước.

March 30, 2021.

__________

Chú thích:

1. The Future Library Project (Dự Án Thư Viện Tương Lai): Đây là một dự án văn học lớn của Norway tuyển chọn tác phẩm của các nhà văn nổi tiếng khắp thế giới, mỗi năm một tác phẩm, từ năm 2014 đến 2114. Một trăm tác phẩm này sẽ được cất giữ và chỉ công bố vào năm 2114.
2. Xem sachhiem.net: Thích Trí Hoằng, “Quan Điểm Phật Giáo Về Đồng Tính”, 2020.
3. Những đoạn trong Thánh Kinh Cựu Ước (Old Testament) đã kết án đồng tính: “Hai thành phố Sodom và Gomorrah thác loạn đồng tính, vì vậy Thiên Chùa đã trừng phạt bằng ngọn lửa vĩnh hằng” (Genesis 19). “Nếu một người nam làm tình với một người nam, họ phải bị xử tử” (Leviticus 20:13). Trong Thánh Kinh Tân Ước (New Testament): “Paul chứng minh rằng: Dục vọng đồng tính không phải chủ ý ban đầu của Thiên Chúa. Những dục vọng bệnh hoạn của chúng ta là dấu hiệu xa rời Thiên Chúa” (Romans 1:18-32). “Kẻ thực hành đồng tính không được thừa hưởng Nước Chúa. Tội lỗi đồng tính là nghiêm trọng, không độc nhất và và không tránh thoát” (Corinthians 6:9-10). “Kẻ thực hành đồng tính là phản lại giáo điều chính thống” (Timothy 1:8-10).
4. Xem Wikipedia: Suicide Among LGBT Youth (Tự Tử trong giới trẻ đồng tính).
5. Buổi ra mắt sách tập thơ của thi sĩ Ocean Vương - YouTube.
6. Ocean Vuong: On Earth We're Briefly Gorgeous - YouTube.

__________

Tham Khảo:

Wikipedia: Ocean Vuong.

Ocean Vuong, Poet and Fiction Writer | 2019 MacArthur Fellow - YouTube

Arts Café Mystic: Featuring Ocean Vuong - May 11, 2018 - YouTube.

2020 Mark Twain American Voice in Literature Award: Ocean Vuong – Youtube.

A Vessel for Peace: An Interview with Writer Ocean Vuong by Kameelah Janan Rasheed

Thích trí Hoằng

Trang Văn Học