“Trò Khỉ” Một Bức Ảnh Biết Nói !

Dương Kinh Thành

http://sachhiem.net/VANHOC/DKTH/DgKinhThanh_xh05.php

01-Feb-2016

Trong những tháng  vừa qua, người viết được mời tham dự nhiểu cuộc hội thảo, tọa đàm về công tác văn hóa, thông tin và báo chí, (phần lớn đều nằm phía ngoại biên Phật giáo). Với người ta, mình đã nhiệt tình đóng góp rất nhiều  ý kiến cũng như  học hỏi được  không ít điều hay, khả dĩ có thể bổ sung kinh nghiệm viết lách cho bản thân; nhưng khi  nhìn về  mình, một khoảng trời lý tưởng  đang  dốc lòng phụng sự, thấy  vẫn còn rất nhiều những nhấp nhô, gồ ghề, thậm chí xấu xí trên mặt bằng thông tin truyền thông Phật giáo (TTTT PG).

Từ bức ảnh “trò khỉ” Đui – Điếc – Câm!

Năm Bính Thân 2016 sắp đến, trong những bề bộn lo toan, trong tôi bổng nhớ tới  hình ảnh ba con khỉ  “Đui – Điếc – Câm” (See no evil, Hear no evil, Speak no evilk) dân gian ta thường  hay nói đó là trò khỉ (ảnh 1). Không nói tới ý nghĩa sâu xa  của Thiền Tông  Phật giáo Nhật Bản về  hình ảnh thú vị này, thí dụ như  ở đền Toshogu ở Nikko cũng có hình tượng này (ảnh 2) (Mi zaru, Kika zaru, iwa zaru). Cũng từ hình tượng ba chú khỉ này, Phật giáo Thái lan cho chụp ba chú tiểu làm những động tác y chang như vậy  trông cũng rất vui (ảnh3).

Ảnh 1 : Đui – Điếc – Câm

Ảnh 2 : Mi zaru, Kika zaru, iwa zaru

Ảnh 3 ở Thái Lan: 3 chú tiểu trình diễn ý nghĩa "điếc, đui, câm"

Gần như tương tự ý nghĩa trên, khi Nhan Uyên hỏi về tiêu chuẩn đức nhân và những việc nên làm, đức Khổng Tử đáp rằng “Phi lễ vật thị - phi lễ vật thính – phi lễ vật ngôn” (Luận Ngữ- chương 12) v…v…ở đây chi xin nói  về  bức ảnh ấy qua  kiến giải của cuộc sống xã hội  thường ngày mà giới phụng sự đạo pháp bằng ngõ TTTT PG đã và đang trải qua.

Cùng một chủ đề, dưới đây là bức ảnh người viết rất thích, rất thú vị khi ai đó đã thêm một  chú khỉ với chiếc bàn phím trước mặt vào ba chú khỉ “truyền thống” trên (ảnh 4).

Ảnh 4

Không rõ lắm chủ ý của người  tạo ra bức ảnh này là như thế nào nhưng theo tôi đây  có lẽ tác giả cũng muốn  nói lên nhiều điều liên quan đến công việc TTTT mà chiếc bàn phím của chú khỉ thứ tư  là một điểm nhấn quan trọng. Như vậy thì sẽ không còn là “trò khỉ” nửa rồi khi mà tư duy và trách nhiệm người làm TTTT luôn mở mắt, luôn lắng nghe và luôn nói lên tiếng nói của chức năng nghề nghiệp, phục vụ đích thực cuộc sống quần sanh, phục vụ đạo pháp, hỗ trợ kịp thời  những  người cô thế đang còng lưng gánh sự bất công, trái với đạo đức xã hội, vi phạm nghiêm trọng luật nghi Giáo Hội v…v…giữa  thời  công nghệ tiên tiến.

Như đã có lần  trình bày, việc  ông bà ta xưa kia cho ra đời vở hát “Quan Âm Thị Kính” với màn “hương câm, đồ điếc, quan  cụt chân…” đi xử tội Thị Kính; đó là một  màn náo loạn sân khấu, tạo hiệu ứng  những tiếng cười  đáng giá (khác với loại hài rẻ tiền vô vị ngày nay), cười  ra nước mắt và để rồi thẩm thấu, đồng cảm với nổi oan Thị Kính.

Với những ai lần đầu xem vở rất khó chịu về cảnh này và cho đó  là sự vô lý, thậm chí còn gán cho cái tội bêu rếu người khuyết tật! Hoàn toàn không phài thế. Kỳ thật  ông bà ta xưa rất thâm túy khi cho rằng  đó chính là những “khuyết tật” của các quan làng  ít khi  để cho trái tim và bộ óc hoạt động. Thử nghĩ đi: Nếu làm quan  (Quan chi dân phụ mẫu mà!) mà thấy được chuyện  chướng tai gai mắt, đến và gần gũi với người dân và nói lên tiếng nói của công lý bào vệ lẽ phải ở đời thì làm sao  có cái oan của Thị Kính xảy ra!

Đến chuyện "Mắt Sáng – Lòng Trong – Bút Sắc"

Chuyện tiêu cực, sai trái, tuy không phải là tất cả nhưng cũng đủ gây nhức nhối  cho xã hội theo từng cấp độ,  ở đâu, lãnh vực nào cũng có. Về phần mình, chưa nghe một ai mạnh dạng lên tiêng khẳng định  tất cả những  cái đó trong nội tình Phật giáo chúng ta  không có. Nó có, hiện có, vẫn tồn tại  được và ần sâu kín dưới nhiều vỏ bọc khác nhau khiến  các phân ban, tiểu ban đầy đủ của Giáo Hội không nhận thấy hoặc chưa có  phương thuốc để giải độc. Vậy nên  TTTT PG, những ngòi bút sắc bén trong lãnh vực này  liệu có đủ  độ sáng để giữ nguyên màu mực trên trang giấy trắng? Trong danh sánh  thành viên Ban TTTT  trung ương GHPGVN hiện hành  chỉ còn thiếu một người nữa là đủ  chẵn 100! Thật là  hùng hậu, thế nhưng trên mặt bằng  tác nghiệp, có mấy bài viết của  trong gần 100 ngòi bút  đó, nhất là thể loại đấu tranh, trực diện với cái xấu, cái tiêu cực đã và đang xảy ra  từ trước đến nay còn hơn con số đông đảo các thành viên  Ban TTTT?

Cầm bàn phím trên tay mà mắt  bị  băng kín lại, tai bị che lấp đi và  miệng  không dám nói  lên  tiếng nói của lẽ phài ở đời thì dường như tính trung thực đã bị thách thức, dẫn đi lạc hướng nơi nao? Trước năm 75, người viết có đọc trên  tờ bán nguyệt san Đại Từ Bi  câu luận ngôn Phật học, đã theo tôi suốt một quảng đời trưởng thành: “Người tu Phật không làm vừa lòng ai một cách trái lễ”, lại nhớ đến câu nói  rất hay của cố nhà báo kỳ cựu Hữu Thọ (1932 – 2015) “một bài báo thất bại là một bài báo làm vừa lòng mọi người” (trích sách “NGƯỜI HAY CẢI). Càng nhớ tới nhà thơ trào phúng Tô Liên Bửu những năm trước đổi mới cũng đã khen những ai “Dám nghe lời trái ý mình” bằng nguyên cả một tập thơ mà không ít quan chức cười không nỗi thời ấy. Chỉ cần như thế thôi cũng đủ làm hành tranh cho các ngòi bút  TTTT PG mình  vững lòng đi lên rồi.

Vì vậy,  những ngòi bút có tính  tích cực đấu tranh, do chỉ đếm được  chưa  đầy năm ngón tay trong số thành viên ban TTTT đông đảo trên mới đáng trân trọng làm sao. Những ngòi bút này  luôn gây khó chịu cho những ai  một khi vấn đề được đặt ra  gây  ảnh hưởng  hay làm mất  đi quyền lợi của họ, cho tông môn, cho  chủ trương nhóm , wedsite PG của họ, mặc dù kết quả  những lần đấu tranh đó làm lợi ích  được cho Phật giáo, cho  nhiều tăng sĩ, nhiều ngôi chùa hay lấy lại thanh danh  cao quý của hàng Tam Bảo ra khỏi  tệ nạn tiêu cực, trù dập; họ cũng hoan hỷ đón nhận như chính  mình vừa góp công trong đó!

Những ngòi bút tích cực  này  bức tranh  “trò khỉ” kia được mở mắt, buông tai che  và  hé môi cười cho trọn vẹn. Thế nhưng trong thực tế  những ngòi bút này thật sự rất cô đơn. Kẻ ganh ghét mình bởi chưa dứt căn bịnh thường tình thương yêu ghét bỏ thì cũng không đáng nói vì lẽ  những ngòi bút này  sống và phụng sự, đấu tranh  không  cho riêng ai mà chỉ vì lý tưởng phụng sự chúng sanh  và đạo pháp  cao cả của chính mình, không màng đến  quyền lợi và bất kỳ  một chức vụ nào.

Đại Đức Thích Thanh Thắng 

Nói thiệt, người viết vốn không  có mối thân tình nào với đại đức Thích Thanh Thắng, nhưng trên lãnh vực  TTTT và bằng ý chí dấn thân  qua ngòi bút, Thầy Thanh Thắng  luôn là hình mẫu đẹp, ngự trị  trong một góc sáng nhất của trái tim mình. Ngày 28/12/ 2014, trong buổi họp trực tuyến của Ban TTTT, từ đầu cầu phía Nam, Thầy T. Thanh Thắng có  nêu ra ý kiến, theo người viết hiểu, về một quyền sơ đẳng, tức lá có một cơ sở chứng minh tương tự thẻ nhà báo để  các cây viết dấn thân, dễ dàng thực hiện  nhiệm vụ của mình. Và đã có  ý kiến làm xoa dịu  ước muốn chánh đáng của Thầy  qua thống kê số lượng  thẻ nhà báo toàn quốc, cũng như  dùng  cả điệp khúc “hãy tự cứu mình trước” mà chúng ta thường hay nghe đến mỗi khi  nói đến các vụ việc nhà báo bị hành hung. Tuy nhiên, nếu cứ cho rằng Thầy T.Thanh Thắng  đòi hỏi một  thẻ nhá báo để tác nghiệp thì  những ai từng đọc  nhiểu bài phản biện, thậm chí điều tra của Thầy, cũng sẽ dễ dàng đồng cảm điều Thầy  đưa ra trong cuộc họp này. Một thẻ nhá báo của một lãnh đạo tòa soan, của một Biên tập viên chủ yếu quanh năm chỉ ngồi ở văn phòng, nên chưa bao giờ sử dụng đến là chuyện dễ hiểu. Nó rất khác xa một thẻ nhà báo của một người dầm sương nắng giải  ngoài đường, trực diện đượng đầu với bao trắc trở, âm thầm đi tìm ra một sự thật nào đó cho  Giáo Hội.

Còn nhớ đầu năm 2011  nổi lên  sự kiện như là để thách thức lương tri các ngòi bút Phật giáo chúng ta; đó là một bài báo được đăng trên nhiều phương tiện truyền thông  Thiên Chúa Giáo, nhất là website  của Tổng Giáo Phận  tp. HCM: “Một sư cô trụ trì chùa Quan Âm cải đạo theo Chúa”. Một vài  bài báo lẻ tẻ của các website PG có nhắc đến  sự kiện này  kèm theo vô số comment bức xúc, thế nhưng  để  tìm hiểu rõ nguồn cơn thì  chưa có một ai  làm. Vậy đó, Thầy T. Thanh Thắng đã làm được chuyện này bằng tất cả tấm lòng  trân quý nền tảng  giá trị  Phật giáo và đương nhiên  sẽ còn là  sự tự trọng của một ngòi bút Mắt sáng – Lòng trong – Bút sắc. Thầy đã một mình âm thầm đi tìm vào tận Huyện Bình Chánh, lục tung từng ngỏ ngách để tìm cho ra vị  sư cô và chùa Quan Âm như  thông tin đã nói. Để rồi ngay buổi chiều hôn đó, ngày 17/2/2011, Thầy tung ra bài viết làm nhẹ lòng hàng triệu con tim  luôn  cho mình là đệ tử Phật ( mà dửng dưng). Đó là bài viết “Sư cô trụ trì chùa Quan âm cải đạo theo Chúa: Bóc trần sự thật”. Và cũng ngay trong  cái buổi chiều đáng nhớ đó website của tổng giáo phận TP HCM âm thầm gở bỏ cái bài viết mà không cần biết sự thật đó ngay tức khắc. Những ai muốn rõ bao cực nhọc và  cảm nhận tấm lòng của Thầy T. Thanh Thắng hãy  tìm đọc lại bài này sẽ rỏ. Vâng ! chỉ như vậy thôi Thầy T. Thanh Thắng đã  ngự trị  trong trái tim tim  người viết như từ xưa lắm.

 Nếu như nhận định của người viết  không vì những hạn chế khách quan, thì qua tìm tòi, tổng hợp, chưa hề thấy có một ai  dám làm và làm được những chuyện như Thầy T.Thanh Thắng. Với gần 100 thành viên của Ban TTTT Giáo hội  hiện nay, với một ít chỉ  làm công việc đưa tin tức Phật sự, hoặc  ca ngợi  phe nhóm, đạo tràng  của chùa mình, thì tìm những ngòi bút Mắt sáng – Lòng trong – Bút sắc trong cuộc dấn thân  đấu tranh với  cái xấu, cái tiêu cực, bảo vệ  chánh pháp thì rất hiếm, trong khi đó  các tác tệ thì ngày càng sinh sôi nẩy nở, chưa có dấu hiệu  lắng dừng. Nói như ông Phạm Quốc Toàn, PCT Hội Nhà Báo VN thì “Việc các nhà báo bị hành hung sẽ còn dài dài vì cuộc đấu tranh với  cái xấu, cái ác vẫn còn tiếp diễn ngày càng  khốc liệt hơn…”(Sgbs 21/06/2015) thì  các ngòi bút  TTTT PG chúng ta xem ra không hề có ngoại lệ (Phật giáo mình cũng vậy thôi).  Một số ngòi bút ngả nghiêng, chấp nhận làm thân phận Đui – Điếc - Câm trước  những  tiêu cực, chỉ để vì quyền lợi cá nhân , phe nhóm cục bộ, muôn đời  không thay đổi được  bức  ảnh “trò khỉ” và khi ai đó ví mình là như thế thỉ cũng chẵng Oan Thị Mầu chút nào!

Và như vậy, bức ảnh bốn chú khỉ có chiếc bàn phím vẫn là  bức ảnh người viết thich nhất. Xin cảm ơn  ai đó đã  photoshop nên một  tác phẩm  có nhiều ý nghĨa như vậy. Hôm nay xin mượn nó chào sân năm 2016 – năm Bính Thân.

 

Dương Kinh Thành