HÀ NỘI BỂ DÂU

- truyện ký -

BS Nguyễn Văn Thịnh

ĐƯỜNG TRẦN LÀ THẾ

B ạn Trần Tố Nga gửi tặng tôi tập hồi ký Đường trần*. Con đường xưa như trái đất, hằng hà sa số người đi, bao lâu mà vẫn thế – Muôn hình vạn trạng: Trần ai lai khổ hay là gió mát trăng thanh? Gềnh thác chông gai hay là mát mái thuận buồm? Dù sao thì trên con đường ấy chúng ta là bạn đồng hành. Ngoài tuổi thơ đầy tình thương dưới mái nhà êm ấm, là trường Phổ thông cấp III Nguyễn Trãi Cửa Bắc Hà Nội đầy kỷ niệm với niềm tin ngây thơ và ước mơ sôi nổi của tuổi học trò; là con đường từ Trường B105 tới Ông Cụ xẻ dọc Trường Sơn đầy gian khổ hiểm nguy mà lòng phơi phới dậy tương lai; là những ngày mưa rừng hành quân cơm sống măng le; là những ngày tháng gian truân cận kề cái chết và đã vượt qua để được chia sẻ niềm vui chiến thắng; là những năm hậu chiến dài dằng dặc với bao nhiên điều trăn trở về phận mình, phận nước; là những năm tháng cuối đời thấp thỏm âu lo về chất độc dioxin từng hành hạ mình liệu có còn là mầm gây họa cho con cháu đời sau?...

Cuốn sách 450 trang gói gọn 75 năm cuộc đời của người bạn gái cùng cảnh ngộ, làm sống dậy những kỷ niệm vui buồn tưởng đã quên đi...  

Dù ở địa bàn chiến đấu khác nhau: Bạn trong nội đô luôn đối đầu lính kín, cảnh sát và những đòn tra tấn trong tù. Tôi ngoài bưng biền luôn căng thẳng với những trận càn, dưới đất giặc “dí”, trên đầu máy bay rà sát địa hình kêu gọi chiêu hồi; những lúc trân mình dưới hầm chịu trận pháo dùi, pháo chụp, bom trùm giải thảm, bom đìa tọa độ... Song chỉ mong mau có hòa bình dù rau cháo cũng cam, như lời bạn nói: “Tưởng như chỉ cần có hòa bình thì mọi việc trên đời sẽ trở nên tốt đẹp với từng con người và với cả dân tộc. Chỉ cần có hòa bình là hạnh phúc và niềm vui sẽ đến”.

Đúng thế. Đất nước một giải đã về ta, bạn ở đầu phía Nam, tôi ở đầu phía Bắc mà xem như từ một bản sao ra. Bạn xin đi học như ước mơ thời con gái thì người có trách nhiệm trả lời: “Lúc này đất nước cần cháu làm việc hơn là đi học, lẽ nào cháu lại quên nghĩa vụ với các bạn đã hy sinh?”! Bạn xin về trường cũ thì nhận được câu nói sỗ sàng của một anh bạn nào đó gặp may: “Cậu chỉ là viên đá lót đường trong chiến tranh. Cậu đã rời xa khoa học lâu rồi, ở đây cậu không có chỗ đâu, bây giờ là thời kỳ của khoa học, là thời kỳ của chúng tớ!”. Còn tôi, đi xin việc thì được trả lời: “Anh tự đi liên hệ nơi nào nhận thì Bộ sẽ làm quyết định!”. Nhiều cái lắc đầu vô cảm hoặc đôi khi một ánh mắt nhìn thương hại. May là còn gặp người tử tế. Nhưng muốn được đi học bù vào khoảng trống thì nhận được lời hứa vu vơ: “Cứ công tác tốt, có dịp sẽ ưu tiên!”. Và khi quân Tàu đánh sang, theo lệnh Tổng đông viên, bộ phận tuyển quân ưu tiên tuyển những “đồng chí” có kinh nghiệm chiến trường! Bị chính người thân dạy cho bài học: “Hoặc là dốt! Hoặc là đấu đá! Hoặc là bị phỉnh!”. Nhưng phép công là trọng quen nếp mất rồi, đường mây sớm giục xứ trời, xuất chinh thêm 10 năm nữa. Khi được trút bỏ bộ chiến bào thì gối mỏi chân chồn, tuổi xuân đâu còn nữa!                 

Dầu cuộc đời biến đổi thế nào tôi cũng nghĩ y như bạn: “Lịch sử càng lùi xa, ta càng có điều kiện nhìn lại cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước một cách sâu sắc hơn, đầy đủ hơn. Trong đạn bom gian khổ, đã có những gương hy sinh và những kẻ phản bội, đã có những quyết định đúng đắn và những sai lầm, nhưng những mục tiêu cao đẹp của cuộc chiến tranh vệ quốc là điều không thể nào phủ nhận được. Chúng tôi, lớp người trực tiếp tham gia cuộc chiến – Những người đã ngã xuống trong chiến tranh và những người còn sống ngày mai một dần, chúng tôi không bao giờ tiếc nuối những năm tháng đã sống và chiến đấu. Chúng tôi luôn tin rằng đã làm đúng những điều mà người dân yêu nước nào cũng phải làm vào thời buổi sơn hà nguy biến”. Như tâm tư của một bà mẹ Quảng Bình: “Mỹ đến xâm lược nước mình, nó thua thì nó về nước nó, mình thua thì mình biết đi đâu?”; Như lời mẹ tôi dặn: “Con đi chân cứng đá mềm!”, cũng như lời bà ngoại bạn khuyên: “Hùm chết để da, người ta chết để tiếng, con nhớ không?”, là nguồn sức mạnh để cháu con vượt qua muôn vàn thử thách. Đó hoàn toàn là truyền thống từ tổ tiên ông bà để lại đã thành nền tảng đạo đức gia đình, dân tộc chớ không phải là do một “ý thức hệ ủy nhiệm” xa lạ nào như mấy anh trí thức dởm ăn theo hãnh tiến báo hại một thời, nay hết vận còn muốn tạo tiếng tăm để lưu cái danh suông. Từ cha anh đến chúng mình theo cách mạng chỉ vì điều Chân-Thiện-Mỹ chứ không vì miếng cơm manh áo đi tìm “quả thực”, tạm hài lòng với những gì làm được. Chỉ mong xã hội ngày một tốt hơn.

Cuộc đời của mỗi con người chỉ giới hạn trong một giai đoạn lịch sử nhất định thôi. Chúng ta may thoát ra khỏi cuộc chiến tranh và được hưởng lộc trời là tuổi thọ với nỗi niềm Ai, Lạc, Nộ – Buồn vì những sai lầm trong chính sách kinh tế và xã hội kéo dài, chậm sửa để dân chịu khổ quá lâu và nạn tham nhũng tác oai tác quái làm mất lòng tin. Vui vì trên đất nước ta sạch bóng quân xâm lược, giang sơn thống nhất, tổ quốc hòa bình độc lập và dân ta làm chủ vận mệnh của mình.  Giận vì những ai đã sớm quên máu xương của đồng bào, đồng đội, quên đi những ân tình bảo bọc của dân, quên đi cội nguồn và trách nhiệm của mình, chẳng khác chi quân bội phản.

Chiến tranh cũng để lại hậu quả vô cùng tệ hại lâu dài ngay cả với những người chiến thắng. Nghĩ tới cùng thì những người ở tuyến trước, một thân một mình “da ngựa bọc thây” nào có xá chi. May còn sống trở về sức lực tiêu hao, tài mòn, trí lụt, có được học cũng chẳng thể bằng người. Trong khi những người ở tuyến sau cũng phải trần thân lo cả hậu phương lớn nhỏ đùm đề. Triền miên vất vả mãi sinh ra óc thực dụng. Tật thu vén, dối trá, ki cóp, ích kỷ, nảy ra từ đấy. Và cũng từ đấy nảy nòi ra lũ láu cá, khôn ranh, lừa lọc. Khi đổi mới tư duy từ “kinh tế tập trung” sang “kinh tế thị trường” thì tư duy lợi nhuận thâm nhập vào mọi lĩnh vực, thao túng toàn xã hội. Lũ cơ hội gặp thời mọc ra như nấm sau mưa. Lợi ích cá nhân hợp thành lợi ích nhóm cạnh tranh nhau quyết liệt. Sự tha hóa con người không có điểm dừng, gây ra bao điều tệ hại, thậm chí phản lại mục tiêu lúc khởi đầu!                                

Một thế hệ đang ở chân cái dốc bên kia của cuộc đời. Xã hội hay dở là việc của lớp người sau. Tuy nhiên chúng ta còn bị giàng buộc với cuộc chiến tranh này bởi đã không may nằm trong số 4 triệu nạn nhân của chất độc dioxin có trong thuốc diệt cỏ màu da cam mà từ năm 1961 quân đội Mỹ đã rải trên các vùng rừng núi nửa phần phía Nam tổ quốc ta suốt 10 năm liền. Tác hại và di chứng của nó gây ra rất nhiều thảm cảnh cho các gia đình nạn nhân cả nước. Đặc biệt ở tỉnh Thái Bình, trong số 400.000 thanh niên đi bộ đội thì gần 100.000 đã hy sinh và thương tật nặng, 15.000 gia đình có người bị di chứng dioxin nhiều hay it. Thuốc diệt cỏ có chất độc dioxin từ tay những lính Mỹ rải ra và những người lính Việt Nam hứng chịu, gọi là bị phơi nhiễm. Tuy nhiên khi các cựu chiến binh Mỹ là nạn nhân của thuốc diệt cỏ màu da cam khởi kiện thì những công ty hóa chất Mỹ sản xuất ra loại thuốc ấy đưa ra khoản tiền 180triệu USD để “hòa giải ngoài tòa”, khép lại tranh chấp – Ngầm hiểu là họ nể tình, nại lý! Thế nhưng với đơn khởi kiện của các cựu chiến binh Việt Nam cũng là nạn nhân của cùng loại hóa chất ấy, trong thời điểm ấy, trên cùng địa bàn chiến tranh thì bị Tòa án Mỹ tìm cách vô hiệu hóa và không chấp nhận. Đấy là nhân quyền Mỹ!

Vụ kiện của các cựu chiến binh Việt Nam xem ra không còn hy vọng! Cái luật lớn-bé của lẽ đời xưa nay là vậy. Trước sĩ diện của kẻ mạnh thiên hạ phải làm lơ. Nước Đại Việt ta không chỉ một lần đánh đuổi giặc to mà vẫn phải chủ động cầu hòa, chỉ mong được sống yên thân. “Vô phúc đáo tụng đình”, công của theo đòi kiện tụng biết rằng vô vọng chi bằng để lo cho những nạn nhân quá ư khốn khổ. Thay vì sự bồi thường là sự trợ giúp, xem ra cũng có chút tình. “Kẻ mạnh cái lẽ vốn già” (La raison du plus fort est toujours la meilleure), ông La Fontaine đã nói rồi. Chỉ mong chút đền đáp được dành đúng chỗ.

Riêng bạn Tố Nga mang 4 trong số 17 chứng bệnh có thể liên hệ đến chất độc da cam, lại được sự giúp đỡ của những người bạn quốc tế có lương tri thì cứ tiếp tục cuộc hành trình. Bạn đấu tranh không chỉ vì mình mà cũng để loại trừ một căn nguyên diệt chủng. 19 công ty hóa chất Mỹ sản xuất thuốc diệt cỏ màu da cam có nồng độ chất độc dioxin cao đã thuê 38 luật sư sừng sỏ để đối đầu với ba luật sư tích cực ủng hộ vô tư nạn nhân Trần Tố Nga với niềm tin “Không phải số lượng, mà chứng cứ, luận điểm và sự thật chính nghĩa sẽ quyết định thành bại chung cuộc”. Đã sang thế kỷ thứ XXI rồi mà con người vẫn đốt đuốc đi tìm công lý!

Những chiến hữu của bạn và nhân dân cả nước luôn ủng hộ bạn. Ở Pháp, phong trào mua một cuốn sách do bạn viết Mảnh đất bị nhiễm độc của tôi là góp 5 euro vào quỹ của vụ kiện, thì ở trên tổ quốc Việt Nam từng chia sẻ đau thương với bạn, sao không thể có phong trào “Hãy mua một cuốn sách Đường trần là góp 120.000VNĐ vào quỹ của vụ kiện”, là thiết thực chung sức với cựu chiến binh Trần Tố Nga – người đang vượt qua bệnh tật hiểm nghèo với nghị lực phi thường.  

Cầu chúc bạn sức khỏe để giữ  “Ngọn lửa không bao giờ tắt” đặng truyền tiếp cho lớp người sau.

Tuần báo Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh

Số 470 Thứ năm ngày 5 tháng 10 năm 2017

* Đường trần (Ngọn lửa không bao giờ tắt) – NXB Trẻ 2017

* Email trantonga421975@gmail.com: Cám ơn bạn Thịnh đã viết một bài sâu sắc về con đường trần của chúng mình với những trùng hợp thú vị.

*Link     http://sachhiem.net/VANHOC/N/NguyenvThinh__18.php                                 

LTS: Đọc những tâm sự dưới đây của những người đi làm lịch sử, ta không khỏi thở dài cho "tình đời bạc trắng như vôi". Đời nào cũng vậy, và mỗi người cũng chỉ có một đời. Biết thế, nhưng vẫn có người tiếp tục chọn con đường sống có phẩm giá đặt vào hai chữ nước nhà dù phải chịu gian khổ mà không hề nghĩ đến có sự bạc bẽo về sau hay không. Trong lúc đó, một số người khác, thà bạc bẽo với nợ nước, để không hề bị ai bạc bẽo đối với cuộc đời mình. Hai chữ Việt Nam sống thọ đến ngày nay cũng nhờ dân ta có nhiều người chọn con đường thứ nhất. Cám ơn tổ quốc Việt Nam.   

* Về vụ kiện: Hai năm qua (từ tháng 4 năm 2015 đến tháng 2 năm 2017), cả hai bên đều trình Tòa những kết luận và phản biện của mình. Nhưng qua 8 phiên tòa vẫn chỉ dẫm chân ở những phần thủ tục với những lý do, những sự kiện vô lý và vô nghĩa của bên bị. Sau khi xem xét những đòi hỏi vô lý của các công ty hóa chất Mỹ chỉ nhằm kéo dài thời gian, Chánh án Tòa án quyết định phiên thứ 9 là phiên tranh tụng đầu tiên, tiến hành vào ngày 22 tháng 6 năm 2017 và ngày 8/3/2018 là phiên tòa thứ 10 sẽ chính thức bước vào tranh tụng. Dù có bị phá, bị gây khó khăn, nhưng còn phiên tòa tiếp theo có nghĩa là công lý vẫn đang tỏa sức mạnh của nó thì ta cứ dấn tới. 

      Trần Tố Nga có quốc tịch Pháp, là một nạn nhân, cùng với hơn bốn triệu nạn nhân người Việt và hàng chục ngàn binh lính và nhân viên dân sự người Mỹ, Philippine, TânTây Lan, Nam Hàn, Australia… Tố Nga  đứng đơn kiện, đã được Tòa án Pháp thụ lý, khiến cho 19/26 công ty hóa chất Mỹ, trong đó có những «người khổng lồ»  Monsanto và Dow Chemical, buộc phải xuất hiện tại Tòa trong tư cách bên bị.

Để biện hộ và trốn tránh trách nhiệm bồi thường của mình, các công ty Mỹ đã sử dụng các sức mạnh to lớn của họ về kinh tế, tài chính, nhân sự, kinh nghiệm cũng như các tiềm lực khác, về vật chất lớn gấp rất nhiều lần bên nguyên. Chỉ cần lấy một chi tiết là các bị đơn đã thuê một đội ngũ đông đảo gồm 38 luât sư sừng sỏ (mỗi công ty thuê 2 người), để đương đầu với 3 luật sư của Văn phòng Luật Bourdon & Forestier, những  người bảo vệ lợi ích của Trần Tố Nga, làm viêc thiện nguyện không hưởng thù lao, cũng đủ thấy rõ lực lượng vật chất giữa hai bên chênh lệch lớn như thế nào.

Sự ủng hộ của công chúng là nguồn động viên lớn góp thêm sức mạnh vào niềm tin chiến thắng của vụ kiện. Vì vậy, càng nhiều người biết đến vụ kiện, càng có nhiều tiếng nói ủng hộ và sự hợp tác tích cực của đông đảo công chúng cả về tinh thần và vật chất để bên nguyên quyết tâm đi tới. 

Tố Nga hiện ở Pháp và đang cùng các bạn Pháp, Việt đi tiếp con đường trần của mình. Thư bất tận ngôn

Thân và kính

Trần Tố Nga

– HẾT –

Link http://sachhiem.net/VANHOC/N/NguyenvThinh_HNBDm.php

11-Nov-2017

• Các bài của Nguyễn Văn Thịnh: link http://sachhiem.net/VANHOC/N/ListNVTh.inc.php